Ağızda bulunan bakterilerden oluşan bakteri plağı, şekerli ve unlu yiyeceklerin ağızda kalan artıklarından asit oluştururlar. Bu asitler, dişlerin mineral dokusunu çözerek dişin minesinin bozulmasına ve diş çürüğünün başlamasına neden olur.
Diş Çürüğü Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Diş çürükleri mutlaka ihmal edilmeden ve ilerlemeden tedavi edilmelidir. Süt dişleri geçici bir dönem ağızda bulundukları için anne ve babalar tarafından genellikle nasıl olsa bu dişler değişecek düşüncesi ile pek önemsenmez. Ancak unutulmamalıdır ki süt dişlerindeki çürükler, daha sonra gelecek kalıcı dişlerin gelişimlerini etkileyerek gerilerine zarar verebilirler. Çocuklarda 6 yaşında ilk kalıcı dişlerin sürmesi ile başlayan ve yaklaşık 12 yaşında tüm süt dişlerinin düşmesi ile tamamlanan dönem karışık dişlenme dönemi olarak adlandırılır. 6 yaş çocukların henüz ağız hijyenini çok iyi sağlayamadıkları bir yaştır, buna rağmen çocukların ağzında ömür boyu kullanacakları ilk daimi dişleri ağızdadır. Tedavi edilmeyen süt dişi çürükleri, ağrı, kötü koku, çiğneme zorluğu ve beslenme bozukluğuna yol açar. Zamanında tedavi edilmeyen çürük dişler çekilmek zorunda kalır ve ileride diş çarpıklığı, çene gelişiminde bozukluk, çekilmedikleri zaman da genel sağlık problemlerine (romatizma, kalp rahatsızlıkları vs.) sebep olur.
Çocuklarda Diş Çürüklerinin Nedenleri ve Tedavisi
Diş Çürüğüne Ne Sebep Olur?
Çocuğunuzun ağzındaki bakteriler doğal olarak oluşur ve plak adı verilen yapışkan bir madde oluşturur. Bu plak, dişlerini kaplayabilir ve çocuğunuz yemek yedikçe plaktaki bakteriler asit oluşturur. Bu asit ise sert diş minesini aşındırarak çürüklere neden olur. Şekerli ve nişastalı gıdaların fazla tüketimi ve sonrasında yetersiz diş fırçalama çürük oluşumunu arttırır. Sebze, meyve, süt, peynir gibi vitamin, mineral yönünden zengin besinlerin beslenme düzeninde daha çok yer almasına dikkat edilmeli. Çocuklar, doğru fırçalama ile etkili bir ağız diş sağlığına kavuşmak için yeterli el becerisine sahip olmadıkları için mutlaka ebeveyn kontrolünde olmalı ve yardım almalıdırlar.
Çürük Belirtileri Nelerdir?
Çocuğunuzda diş hassasiyeti, ağrı veya kalıcı ağız kokusu varsa dişlerinde çürük olabilir. Çürüğü bazen tebeşirimsi beyaz bir yama veya dişin koyu lekesi olarak görebilirsiniz. Çocuklar genellikle, diş çürüğünün erken döneminde görülebilen soğuk sıcak hassasiyeti ve hafif ağrı gibi sinyalleri zamanında yorumlayamaz ve ağrı ancak dayanılamayacak düzeye geldiğinde fark ve şikayet ederler. Bu durumda çürük artık ilerlemiş olup, çocuk ilk diş hekimi ziyaretini şiddetli ağrı ve endişe ile gerçekleştirmiş olur ki bu durum gerek diş hekimleri gerekse anne babalar için oldukça zor bir sürecin başlangıcı olur.
Çocuklarda Diş Çürüğünün Önlenmesi
Çürük önlenebilir bir hastalık olmasına karşın dünyada bu deneyimi yaşamayan çok az insan vardır. Çocuklar ağız diş sağlığına yeterince dikkat edemeseler de ağız bakım alışkanlığını geliştirmek, ailenin tutumu, kararlılık ve düzenli pedodontist kontrolleri ile kolay ve etkili bir şekilde sağlanabilir. Süt dişleri kalıcı dişlere oranla daha çok organik madde içerirler, bu nedenle daha kolay ve hızlı çürürler. Bakteri ve şekeri ağızdan uzaklaştırarak çürükten korunmanın en temel yolu diş fırçalamaktır. Çürük oluşumunda beslenme alışkanlıkları kadar gıda artıklarının ağızda kaldığı süre de önemlidir. Gün içinde her gıda tüketiminden sonra diş fırçalama imkanı bulunmasa da en azından çalkalamak, bu da mümkün değil ise su içmek iyi bir tedbirdir. Çocuklar diş fırçalarken çoğu zaman dişlerin görünen ya da kolay ulaşılan yüzlerini fırçalar. Oysa çürüklerin önlenmesi için dişlerin ara yüzleri ve çiğneyici yüzeylerini çok daha iyi temizlemek gerekir. Bu nedenle fırçalamadan sonra anne ve babanın kontrolü önemlidir.
Çürüğü tamamen engelleyebilecek bir aşı ya da ilaç henüz geliştirilemedi. Ancak günümüzde çürük sayısını, dişleri koruyarak ve güçlendirerek azaltmaya yönelik bazı dolgu malzemeleri kullanılıyor. Bunlardan en yaygın kullanımı olan fissür örtücü denilen malzemedir. Diş çürükleri genellikle azı ve küçük azı dişlerinin, çiğneyici yüzlerinde bulunan fissür adı verilen oluklarda başlar. Fissür örtücüler, bu olukların üzerini kapatarak, o bölgeye mikrop, yemek artıklarının sızmasını engelleyip çürük başlamasını önlemiş olur. Fissür örtücüler aynı zamanda içerdikleri florid iyonu ile dişlerin yapılarının kuvvetlendirilmesine de katkı da bulunur. Bu işlem, tüm süt azılarına, 6 yaşından itibaren çıkan kalıcı azı ve küçük azı dişlerine, aynı zaman da yetişkinlerde yüksek çürük risk grubunda yer alan kişilere de uygulanabilir.
Çürüğü engellemenin başka bir yolu da tropikal fluorid uygulaması ile dişlerin çürüğe karşı direncini artırmaktır. Fluorid dişlerin çürümesini önleyen, dişlerin yapısını kuvvetlendiren bir elementtir. Fluorid diş macunlarının içinde bulunduğu gibi bazı besin maddelerinde de bulunur. Fakat çocuklar çoğu zaman dişlerini fırçalarken diş macununu yuttukları için çocuk macunlarında fluorid ya bulunmaz yada çok düşük miktarlarda bulunur. Dolayısı ile çocuklar dişlerinin çürüğe karşı direnç kazanabilmeleri için yeterli fluorid alamamış olurlar. İşte böyle durumlar için profesyonel topikal florid uygulamaları yapılmaktadır. Profesyonel topikal fluorid uygulaması sadece diş hekimleri tarafından kullanılabilen bir yöntemidir. Topikal fluorid uygulaması yalnız dişleri çürümeye meyilli çocuklarda değil tüm çocuklarda güvenle uygulanır. Bu sayede yeterli miktarda fluorid dişler üzerine depolanır ve dişlerin yapısı güçlendirilerek çürüğe karşı dirençli olur.
Makaleyi Yazan Hekim: Dt. Hilal Sillelioğlu
